Низомномаи
Шуъбаи «Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ»
Шуъбаи «Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ» Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» бо Қарори Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон №52 аз 27 апрели соли 2020 дар сохтори нави Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» таъсис дода шудааст.
1.Муқаррароти умумӣ
1.1 Низомномаи мазкур сохтор, ҳуқуқу ӯҳдадориҳои асосии Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» ки барои таҳия ва тадбиқи вазифаҳои дар наздашгузошташуда масъул ва уҳдадор мебошад.
1.2 Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ воҳиди сохтории Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикисто» буда, барои ҳалли вазифаҳои дар назди Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикисто» истода, дар доираи салоҳияти ҳуд масъул мебошад.
1.3 Роҳбари умумии Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ ба зиммаи мудири шуъба вогузор мегардад.
1.4 Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ дар фаъолияти худ Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, амру фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, амру қарорҳои Раёсати Академияи милли илмҳои Тоҷикистон, фармонҳои директори Марказ ва дигар санадҳои меъёрию ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Оинномаи Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» ки муносибатҳоро марбут ба Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ ба танзим медарорад, ба роҳбари мегирад.
2. Сохтори Шуъба
2.1 Сохтор ва шумораи воҳидҳои кории Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикисто» Раёссати Академияи милли илмҳои Тоҷикистон муайян ва тасдиқ мекунад.
2.2 Шуъбаи «Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ» бо назардошти вазифаҳои дар назди Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» истода ташкил карда мешавад. Шумораи воҳиди кории Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ тибқи ҷадвали бастӣ аз 13 нафар иборат мебошад; Мудири шуъба, 1 Сарходими илмӣ 1; Ходими пешбари илмӣ 2; Ходими калони илмӣ 3; Ходими илмӣ 3; Ходими хурди илмӣ 4; Лаборанти калон 3.
2.3 Мудири Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ бо фармоиши директори Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» ба вазифа таъин ва аз вазифа озод карда мешавад.
2.4 Ба вазифаи мудири шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ » шахсе таъин карда мешавад, ки дорои собиқаи корӣи на камтар аз ду сол ва ё собиқаи корӣ аз руи ихтисос на камтар аз се сола дошта бошад.
5. Вазифаҳои шуъба
Шуъба Экспедитсионӣ як шакли корҳои илмию таҷрибавӣ оид ба иҷрои нақшаҳои солонаи корҳои илмию тадқиқотии муассисаи илмӣ мебошад, ки аз ҷониби гурӯҳи кормандони тарҳрезишуда берун аз ҷойгиршавии асосии муассиса: дар шароити статсионарӣ, саҳроӣ ва маршрутӣ амалӣ карда мешавад.
3.1 Омодагӣ ба корҳои экспедитсияи саҳроӣ бояд ба барномаи (нақшаи) корҳои экспедитсияи саҳроӣ мувофиқат кунад.
3.2 Ҳайати шахсии ҷузъу томҳои саҳроӣ бояд бо назардошти таъмини шароити солим ва бехатари кор ҳангоми иҷрои корҳои саҳрои гузаронида шавад. Ҳайат ва шумораи воҳиди саҳроӣ бояд бехатарии корро таъмин кунанд.
Интихоби кормандон бо назардошти мутобиқати кор дар соҳа, кордонӣ ва шахсӣ пешакӣ гузаронида мешавад.
Одатан, ба ашхосе, ки қоидаҳои бехатариро вайрон кардаанд ва ё борҳо дастурҳои роҳбарияти саҳроиро иҷро накардаанд, ба экспедитсия роҳ дода намешавад.
3.3 Кор дар кӯҳҳо ва пиряхҳо, махсусан хатарнок, таваҷҷӯҳи зиёд ва ғамхории махсусро талаб мекунад. Илова ба машғулиятҳои дастурдиҳии пеш аз экспедитсия дар соҳаи кор (пеш аз оғози хатсайрҳои асосӣ), роҳбарони бахшҳо омӯзиши махсусро дар бораи усулҳои ҳаракат дар шароити гуногун, асосҳои суғурта ва худмаблағгузорӣ, қоидаҳои интихоби роҳи бехатар ва чораҳои фавқулодда ташкил мекунанд. Ҳангоми банақшагирии кор дар шароити баландкӯҳӣ вақт бояд барои мутобиқсозии баландкӯҳии кормандон таъмин карда шавад.
3.4 Ҳар касе, ки ба хатсайр медарояд, бояд камарбанди бехатарӣ, дастпӯшак ва айнак дошта бошад. Гурӯҳи масир бо миқдори кофии мошинҳои бехатар таъмин карда мешавад. Пойгоҳҳои асосии барои таваккал ва таъмин истифода мешаванд, чун қоида, бояд нав бошанд (озмуда шуда бо қувваи кг шикастанд).
3.5 Дар болои ях, талу теппаҳо, дар нишебиҳои алафҳои кӯҳӣ, шумо бояд дар триконҳо дар мӯзаҳои кӯҳӣ ҳаракат кунед;
3.6 Ҳангоми рондан ва кор кардан дар кӯҳҳо ба таври зарурӣ партофтани сангҳо ва пораҳои ноустувор манъ аст.
3.7. Ҳангоми кор дар нишебиҳо ва нишебӣ пӯшиши бехатариро бо ресмоне ҷойгир кунед, ки ба мустаҳкам ҷойгир шудааст.
3.8. Қуллаҳои нишеб бояд бо кӯмаки ҳатмии мутақобила ва дар ҳолатҳои душвор – бо истифодаи арғамчин иҷро карда шаванд.
4.Ҳангоми бардоред, яроқро ҳамчун такя истифода кунед.
3.9. Ҳангоми рондани барҳо ва сангҳо, шумо ҳамеша бояд дар хотир доред, ки афтодани ногаҳонӣ аз болои сангҳо ва тармаҳо. Дар чунин ҷойҳо, хусусан бо карнои барфӣ, шикастани сангҳои калон, дар дараҳои танг бо деворҳои суст мустаҳкам ва блокҳои сангии овезон, нидо кардан, суруд хондан, тирпаронӣ ва ғайра манъ аст.
4.1. Ба сӯи нишебӣ ва фурудгоҳ дар нишебӣ ва фурудгоҳ бояд дар зигзагҳои дароз (“морфин”) анҷом дода шавад.
Ба боло ҳаракат кардан (“пешона”) манъ аст. Дар ҳолати ҳаракати маҷбурӣ дар ин роҳ, ба қадри имкон ба ҳамдигар наздик бояд буд.
4.2. Ҳангоми сафар ба пиряхҳои кӯҳӣ бояд дар ҳузури тарқишҳои пиряхӣ, ки бо пӯсидаи барфӣ ё ях, гротуҳо ва ғорҳо пӯшонида шудаанд, эҳтиёт карда шавад, ки ҳузури онҳоро аксар вақт бо садои оби равон шинохтан мумкин аст.
Дар ин ҳолатҳо бояд камарбандҳо баста, дар як ҷуфт бо ресмон дар масофаи 15-20 м аз ҳамдигар пайваст шаванд ва бо ёрии alpenstocks ё сутунҳо ҳаракат кунанд.
4.3. Даромадан ба “забон” -и пирях ба гроттҳои пиряхӣ манъ аст.
4.4. Гузаронидани ях ва барфҳои “пулҳо” бидуни муҳофизати арғамчин манъ аст.
4.5. Ҳаракат дар нишебиҳо ва нишебиҳои пиряхӣ ва нишебӣ бояд дар мӯзаҳои махсус бо истифода аз тири ях ва арғамчин ба амал ояд. Тири меҳвар бояд ба тасма бо тасма пайванд карда шавад.
Дар нишебии пиряхҳо ва майдонҳои бодиянишин манъ аст.
4.6. Ҷой барои биюак пеш аз торикӣ интихоб карда мешавад. Он бояд ба талаботи ҳадди аксар бехатарӣ ҷавобгӯ бошад (аз тармаҳо, сангрезаҳо, ҷараёни об, тарқишҳо дар пиряхҳои “пӯшида” ва ғайра). Ҳамаи дастгоҳҳои бивуак бо назардошти ҳавои бад насб шудаанд.
4.6. Ҳангоми ташкили лагери стационарӣ бояд бехатарии насби ҳама иншоот, роҳҳои наздик ба ҷойҳои насби ҳама иншоот, инчунин роҳҳои наздик ба ҷойҳои мушоҳидаҳои доимӣ ва таъмини эҳтиёҷоти хоҷагӣ таъмин карда шаванд.
4.7 Лагер бояд таҷхизоти махсус, лавозимоти тибби,
дар сигнализатсия ва хӯрокворӣ (фонди махсус) барои истифодаи фаврӣ дар корҳои ҷустуҷӯӣ ва наҷотдиҳӣ.
4.8. Ҳама кормандони экспедитсияи кӯҳӣ бояд қатъиян дарк кунанд, ки сигнали ғамангез дар кӯҳҳо дар як дақиқа шаш маротиба (бо ҳар васила) фиристода мешавад. Баъд аз танаффуси як дақиқаӣ сигнал такрор карда мешавад. Сигнали посух 3 дақиқа дода мешавад.
4.9. Агар барои такроран рафтан (ба нуқтаҳои мушоҳида ва ғайра) лозим ояд, роҳ бояд нишон дода шавад ва нигоҳдорӣ карда шавад.
5.Самтҳои асосии фаъолияти шуъба
5.1коркарди усулҳо ва таҳлили силсилаи дарозмуддати мушоҳидаҳои гуногуни объектҳои табиӣ ва сунъӣ ба манфиати ҳалли масъалаҳои гуногуни илмӣ ва амалӣ.
5.2 корҳои зарури андешидан дар татбиқи дохилкунии технологияҳои муосири таҳияшуда дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон;
5.3 тарбия ва таълими мутахассисон (асосан донишҷӯён ва аспирантҳо) оид ба самтҳои фаъолияти шуъба;
5.4 иштирок дар таҳия ва баргузоркунии конфронсҳо ва семинарҳои вобаста ба мавзӯи шуъба;
5.5 иштирок дар семинарҳо, мулоқотҳо ва конфронсҳои Чумҳурияви ва байналмилалӣ;
5.6тайёр кардани мақолаҳои илмӣ.
- Ҳуқуқҳои Шуъба
5.7 Аз кормандони Шуъба оид ба масъалаҳое, ки бо салоҳияташон дохиланд, маълумот талаб намоянд.
5.8 Бо тартиби муқарраршуда маҷлисҳо ва семинарҳо даъват намояд, инчунин дар маҷлисҳое, ки директори Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи милли илмҳои Тоҷикистон» ва роҳбарони дигар сохторҳои он дар масъалаҳои Марказ мегузаронанд, иштирок намояд.
5.9 Аз кормандони шуъба ҳисоботи муқарраргардида, маълумот ва маводҳоеро, ки аз вазифаҳои ба зиммаи Шуъбаи « Экспедитсионӣ ва тадқиқотҳои саҳроӣ гузошташуда бармеояд, талаб намояд.
6.1 Баҳри баланд бардоштани савияи дониши кормандони шуъба санҷиш гузаронида ва номзадҳоро барои бозомӯзи касб пешниҳод намояд.