БАНЕРИ ТОҶИКӢ
  • Асосӣ
  • МАРКАЗ
    • Таърихи ташкилёбии Марказ
    • Сохтори Марказ
    • Маъмурияти Марказ
    • Шӯрои олимон
  • Навидҳои илмӣ
    • Навидҳо
    • Конференсияҳо
    • Семинарҳо
  • Фаъолият
    • Фаъолияти илмӣ-тадқиқотӣ
    • Фаъолияти илмӣ-таълимӣ
    • Ҳамкорӣ бо шарикони рушд
    • Анҷумани занони пиряхшинос
  • Пиряхҳои Тоҷикистон
    • Маҳзани маълумот дар бораи захираҳои пиряхҳои
      • Пиряхҳои набзонии (Пульсирующие) Тоҷикистон
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ғунд
      • Пиряхҳои ҳавзаи кӯли Ховаркӯл
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ванҷ
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Кофарниҳон
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Зарафшон
    • Таърихи омӯзиши пиряхҳои Тоҷикистон
  • Интишорот
    • Маҷалаи илмии криосфера
    • Китобу монографияҳо
    • Мақолаҳои илмӣ оммавӣ
  • СОЛИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ҲИФЗИ ПИРЯХҲО
    • Қатъномаи МУСММ
    • Баромадҳои Пешвои миллат
    • Чорабиниҳои Марказ
  • TJ
    • TJ
    • RU
    • EN
   
No Result
View All Result
  • Асосӣ
  • МАРКАЗ
    • Таърихи ташкилёбии Марказ
    • Сохтори Марказ
    • Маъмурияти Марказ
    • Шӯрои олимон
  • Навидҳои илмӣ
    • Навидҳо
    • Конференсияҳо
    • Семинарҳо
  • Фаъолият
    • Фаъолияти илмӣ-тадқиқотӣ
    • Фаъолияти илмӣ-таълимӣ
    • Ҳамкорӣ бо шарикони рушд
    • Анҷумани занони пиряхшинос
  • Пиряхҳои Тоҷикистон
    • Маҳзани маълумот дар бораи захираҳои пиряхҳои
      • Пиряхҳои набзонии (Пульсирующие) Тоҷикистон
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ғунд
      • Пиряхҳои ҳавзаи кӯли Ховаркӯл
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ванҷ
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Кофарниҳон
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Зарафшон
    • Таърихи омӯзиши пиряхҳои Тоҷикистон
  • Интишорот
    • Маҷалаи илмии криосфера
    • Китобу монографияҳо
    • Мақолаҳои илмӣ оммавӣ
  • СОЛИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ҲИФЗИ ПИРЯХҲО
    • Қатъномаи МУСММ
    • Баромадҳои Пешвои миллат
    • Чорабиниҳои Марказ
  • TJ
    • TJ
    • RU
    • EN
   
No Result
View All Result
   
No Result
View All Result

Даҳсолаҳои охир пиряхҳои Осиёи Марказӣ дар ҳолати ғайримуқаррарӣ қарор дошта, дар маҷмуъ 30 фоиз таназзул ёфтаанд

Administrator by Administrator
16.06.2025
in Мақолаҳои илмӣ омавӣ
0
Даҳсолаҳои охир пиряхҳои Осиёи Марказӣ дар ҳолати ғайримуқаррарӣ қарор дошта, дар маҷмуъ 30 фоиз таназзул ёфтаанд
0
SHARES
0
VIEWS

Натиҷаи таҳлилҳо нишон медиҳад, ки коҳишёбии босуръати пиряхҳо дар тамоми қитъаҳои сайёра ба таври ғайримуқаррарӣ идома дорад. Аз ҷумла, давоми даҳсолаҳои охир пиряхҳои Осиёи Марказӣ низ дар ҳолати ғайримуқаррарӣ қарор дошта, дар маҷмуъ 30 фоиз таназзул ёфтаанд.

-Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни ҷаласаи нахустини Панели сатҳи баланд оид ба масъалаҳои тағйирёбии иқлим ва ҳифзи захираҳои обӣ ба ҷомеаи ҷаҳонӣ масъалаи эълон намудани Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва муайян намудани Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳоро пешниҳод намуданд. 14 декабри соли 2022 Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид соли 2025-ро Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва 21 мартро Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо эълон намуд.

Мақсади асосии Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо пешниҳод намудани соли 2025 ҷалби диққати ҷомеаи ҷаҳонӣ ба яке аз мушкилоти муосири экологию иҷтимоии ҷаҳони муосир-таназзулёбии босуръати пиряхҳо мебошад.

Пиряхҳо дар ташаккулёбии экосистемаи Замин нақши муассир дошта, сарчашмаи асосии ҳифзкунандаи оби ошомиданӣ ва танзимкунандаи иқлими сайёра маҳсуб мешаванд. Мутаассифона, давоми даҳсолаи охир таназзулёбии босуръати онҳо на танҳо экосистемаҳои табиӣ, балки мавҷудияти олами зинда ва гуногунии биологиро барои оянда зери суол мебарад.

Ҷумҳурии Тоҷикистон аз аввалин давлатҳои ҷаҳон аст, ки соли 2010 «Барномаи давлатии омӯзиш ва ҳифзи пиряхҳои Тоҷикистон барои давраи солҳои 2010-2030»-ро қабул намуда, дар нақшаи чорабиниҳои он вазифаҳои мушаххасро барои омӯзиш ва ҳифзи пиряхҳо муқаррар ва иҷро намуд. Раванди татбиқи ин барнома нишон медиҳад, ки баргузории чорабиниҳо ва ноил гардидан ба ҳадафҳои созанда дар самти ҳифзи пиряхҳо чораҷӯиҳои мушаххаси глобалиро тақозо менамояд.

Чуноне ки натиҷаи таҳлилҳо нишон медиҳад, коҳишёбии босуръати пиряхҳо дар тамоми қитъаҳои сайёра ба таври ғайримуқаррарӣ идома дорад.

Масалан, суръати таназзулёбии пиряхҳои Греландия ва Антарктида, ки бузургтарин махзани захираҳои оби ошомидании кураи Замин маҳсуб мешаванд ва дар муътадил нигоҳ доштани иқлими сайёра ва уқёнуси ҷаҳонӣ нақши муассир доранд, давоми даҳсолаҳои охир афзоиш ёфта, боиси баланд гардидани сатҳи оби уқёнуси ҷаҳонӣ гардидааст.

Натиҷаи мушоҳидаҳои муҳаққиқон нишон медиҳад, ки дар натиҷаи обшавии 3,8 триллион тонна пиряхҳои қитъаи Греландия 10 мм баланд шудани сатҳи уқёнуси ҷаҳонӣ ба вуқуъ пайвастааст.

Амсиласозии ин раванд нишон медиҳад, ки агар обшавии пиряхҳо бо суръати мавҷуда идома ёбад, сатҳи уқёнуси ҷаҳонӣ то охири ин садсола метавонад ба андозаи 7 метр баланд шавад. Дар натиҷа он ҳаёти аҳолии минтақаҳои наздисоҳилӣ ва мамлакатҳои ҷазиравиро зери хатари ҷиддӣ қарор медиҳад.

Пиряхҳои Антарктида низ ҳолати ҳамсон доранд. Хусусан қисмати ғарбии он бо суръати рекордӣ об шуда, дар даҳсолаҳои охир боиси баланд шудани сатҳи оби уқёнуси ҷаҳонӣ мегардад. Тибқи ҳисобҳои пешакӣ, 20 фоизи аҳолии кураи Замин таъсири манфии онро эҳсос хоҳанд намуд.

Натиҷаи таҳлили маълумоти мавҷуда нишон медиҳад, ки давоми даҳсолаҳои охир пиряхҳои Осиёи Марказӣ низ дар ҳолати ғайримуқаррарӣ қарор дошта, дар маҷмуъ 30 фоиз таназзул ёфтаанд.

Натиҷаи амсиласозии раванди ташаккулёбии пиряхҳои Осиёи Марказӣ нишон медиҳад, ки агар коҳишёбии онҳо бо суръати мавҷуда идома ёбад, он метавонад то нимаи асри кунунӣ боиси нобудшавии аз се як ҳиссаи пиряхҳои минтақа гардад.

Тибқи арзёбии коршиносони Созмони ҷаҳонии обуҳавошиносӣ ва ташкилоти молиявиии иқлимӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистон дар байни мамлакатҳои қитъаи Осиё аз ҳама бештар аз тағийёрбии иқлим ҳассос баҳогузорӣ шудааст.

Пиряхҳои Тоҷикистон сарчашмаи ташккули 60 фоизи захираҳои оби Осиёи Марказӣ маҳсуб мешаванд. Обшавии онҳо аз як тараф, сабаби таназзули захираҳои об, кам гардидани миқдори захираҳои обӣ ва таъсири занҷиравии он ба дигар соҳаҳои хоҷагии халқ шуда, аз ҷониби дигар, сабаби зиёдшавии ҳолатҳои фавқулодаи табиии дорои хусусияти глятсио-гидрологӣ мегардад.

Бе муҳобот, обшавии пиряхҳо чӣ дар миқёси ҷаҳон ва чӣ дар сатҳи минтақа на танҳо мушкилоти экологӣ, балки мушкилоти иҷтимоию иқтисодӣ низ буда, барои тамоми ҷомеаи башарӣ таҳдиди ҷиддӣ маҳсуб мешавад. Зеро обшавии ҷаҳонии пиряхҳо боиси баланд гардидани сатҳи уқёнуси ҷаҳонӣ, таназзулёбии захираҳои об, тағйирёбии экосистемаҳо ва зиёд гардидани ҳодисаҳои фавқулодаи табиӣ мегардад, ки барои тамоми башарият оқибатҳои ногувор дорад.

Чуноне ки таҷриба нишон медиҳад, мушкилоти истифода, ҳифз ва дастрасӣ ба маълумоти гидрологӣ, ки то оғози садсолаи кунунӣ дар миқёси ҷаҳон мавҷуд буданд, дар раванди силсилаташаббусҳои ҷаҳонии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва ба роҳ мондани платформаи Раванди оби Душанбе бо роҳи муколама, омӯзиш ва ҳамкорӣ ҳал гардиданд ё дар раванди баррасӣ қарор доранд. Онҳо барои бақои ҳаёти башарият натиҷаҳои дилхоҳ фароҳам меоваранд.

Дар ин замина Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва чорабиниҳои вобаста ба он бояд ҳамчун заминаи ҷалби тамоми иқтидор ба ҳифзи пиряхҳо ва истифодаи оқилонаи захираҳои обӣ дар ин самт равона гарданд.

Ҳамчунин баргузории Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо, ки 29-31 майи соли равон дар шаҳри Душанбе дар назар аст, метавонад заминаи муассир барои муколама, баррасӣ ва ҳалли мушкилоти таназзулёбии пиряхҳо бошад.

 

Шерализода Назриало  – номзади илмҳои геология ва минерология, (яхбандишиносӣ) директори Муассисаи давлатии илмии “Маркази омўзиши пиряхњои Академияи миллии илмњои Тољикистон”

Previous Post

ИДИ ҒАЛАБА — РАМЗИ ФИДОКОРӢ, СУЛҲ ВА ЭҲТИРОМИ ТАЪРИХ

Next Post

ҶБВ- ҷанги мудҳиштарин дар ҷаҳон

Administrator

Administrator

Next Post
ҶБВ- ҷанги мудҳиштарин дар ҷаҳон

ҶБВ- ҷанги мудҳиштарин дар ҷаҳон

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

President

Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ

Директори Марказ
Шерализода Назриало Шерали

math

2025-Соли байналмилалии хифзи пиряхҳо

Sayoh

Анимация

ДАР БОРАИ МО

Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон» (минбаъд – Марказ) бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27 марти соли 2018, №162, қарори Раёсати Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 23 апрели соли 2018, №52 таъсис дода шудааст

  • Маъмурияти Марказ
  • Сохтори марказ
  • Таърихи ташакулёбии Марказ
  • Шӯрои олимон
  • Семинарҳо
  • Ҳисоботҳо

НИШОНИИ МО:

734025, ш. Душанбе, хиёбони Рудакӣ 33

Тел: +992 888122121

Факс: (+992 37) 2277735

© 2025 Таҳиягар: ADMIN.TJ

   
No Result
View All Result
  • Асосӣ
  • МАРКАЗ
    • Таърихи ташкилёбии Марказ
    • Сохтори Марказ
    • Маъмурияти Марказ
    • Шӯрои олимон
  • Навидҳои илмӣ
    • Навидҳо
    • Конференсияҳо
    • Семинарҳо
  • Фаъолият
    • Фаъолияти илмӣ-тадқиқотӣ
    • Фаъолияти илмӣ-таълимӣ
    • Ҳамкорӣ бо шарикони рушд
    • Анҷумани занони пиряхшинос
  • Пиряхҳои Тоҷикистон
    • Маҳзани маълумот дар бораи захираҳои пиряхҳои
      • Пиряхҳои набзонии (Пульсирующие) Тоҷикистон
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ғунд
      • Пиряхҳои ҳавзаи кӯли Ховаркӯл
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ванҷ
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Кофарниҳон
      • Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Зарафшон
    • Таърихи омӯзиши пиряхҳои Тоҷикистон
  • Интишорот
    • Маҷалаи илмии криосфера
    • Китобу монографияҳо
    • Мақолаҳои илмӣ оммавӣ
  • СОЛИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ҲИФЗИ ПИРЯХҲО
    • Қатъномаи МУСММ
    • Баромадҳои Пешвои миллат
    • Чорабиниҳои Марказ
  • TJ
    • TJ
    • RU
    • EN

© 2025 Таҳиягар: ADMIN.TJ