МУАЛЛИФОН: ШЕРАЛИЗОДА Н.Ш., МУРОДОВ М.,
ТАҲТИ РОҲБАРИИ ШЕРАЛИЗОДА Н.Ш.
Пиряхҳои ҳавзаи дарёи Ванҷ
Ҳавзаи дарёи Ванчоб, ки дар қисми шимолу ғарбии кӯҳҳои Помир ҷойгир аст, яке аз объектҳои муҳими гидрологии минтақа ба шумор меравад. Масоҳати он тақрибан 1920 км²-ро ташкил дода, аз ҷануб ба шимол аз 1524 то 6541 метр аз сатҳи баҳр тӯл кашидааст. Тафовут дар баландӣ дар дохили ҳавза ба 1083 метр мерасад, ки гуногунии иқлим ва ландшафтро ба вуҷуд меорад.
Рӯди асосии ин ҳавза дарёи Ванчоб мебошад, ки панҷумин дар маҷмӯи системаҳои обии Панҷ ба шумор меравад. Дарозии он 92 километр буда, нақши муҳим дар таъмини тавозуни обӣ ва обрасонӣ ба минтақаҳои атроф мебозад. Ҳаҷми миёнаи солонаи ҷараёни об дар дарё 51,6 м³/с-ро ташкил медиҳад.
Ҳавзаи Ванчоб дорои хусусияти яхбандии равшан мебошад. Дар қаламрави он 264 пирях мавҷуд аст, ки 18,43% масоҳати умумии ҳавзаро фаро мегиранд. Масоҳати умумии пиряхҳо 353,9 км² буда, аз ин 282 км² (79,68%) бо яхҳои пок ва 71,9 км² (20,32%) бо хоку сангпораҳо пӯшонида шудаанд. Пиряхҳо манбаи асосии таъмини об ба дарё дар мавсими обшавии тобистона мебошанд.
Иқлими ҳавза аз ҷануб ба шимол тағйир меёбад: ҳаҷми боришот аз 150 то 400 мм дар як сол фарқ мекунад. Ҳарорати миёнаи солона, тибқи маълумоти истгоҳи обуҳавосанҷии Хумроги, тақрибан 9,9 °C-ро ташкил медиҳад, ки ба суръати обшавии барф ва пиряхҳо таъсир мерасонад.
Бо назардошти ҳамаи ин, ҳавзаи Ванчоб як системаи мураккаби кӯҳии гидрологӣ мебошад, ки бо манбаъҳои яхбандӣ ва шароити гуногуни иқлимӣ фарқ мекунад ва барои тадқиқоти илмӣ дар соҳаҳои гидрология, пиряхшиносӣ ва иқлимшиносӣ аҳамияти калон дорад.
Харитаи яхбандии ҳавзаи дарёи Ванч